Większość samorządów wspierając aktywność klubów sportowych korzysta z procedury zlecania zadań i przekazania dotacji w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz, U 2003.96.873 z późn. zm.). Kultura fizyczna jest jedną ze sfer zadań publicznych. Zlecanie zadań odbywa się poprzez ogłoszenie konkursu, na który organizacje składają oferty, których wzór określiło Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie wzoru oferty i ramowego wzoru umowy dotyczących realizacji zadania publicznego oraz wzoru sprawozdania z wykonania tego zadania (Dz.U.2011.6.25).
Istnieje także inna możliwość przekazywania dotacji klubom sportowym. 16 października 2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 25 czerwca 2010 roku o sporcie (Dz.U.2010.127.857 z późn. zm.), która dodaje do zadań własnych gminy tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi sportu, przy czym sport ten definiuje jako wszelkie formy aktywności fizycznej, które poprzez uczestnictwo doraźne lub też zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej mieszkańców, rozwój stosunków społecznych lub osiąganie wyników sportowych na wszelkich poziomach.
Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy o sporcie organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego mogą określić w drodze uchwały warunki i tryb finansowania wyżej wymienionego zadania własnego, wskazując cele publiczne, które jednostka samorządu terytorialnego zamierza osiągnąć.
Podstawową różnicą między trybem pożytkowym a wspieraniem sportu w trybie uchwały sportowej jest fakt, że to samorząd, a nie ustawa reguluje kwestie procedury przekazania dotacji. Czynione jest to w drodze uchwały rady. Nie ma obowiązku podejmowania takiej uchwały, ustawa o sporcie daje jedynie taką możliwość samorządowi. W Polsce można wyróżnić dwa funkcjonujące w uchwałach w sprawie zasad wspierania sportu sposoby przekazywania dotacji. Pierwszy to, nawiązująca do mechanizmu pożytkowego procedura konkursowa. Samorząd sam określa terminy składania wniosków (często jest on krótszy niż 21 dni), wprowadza wzory wniosków (często prostszych), określa wymogi realizacji zadania w ogłoszeniu (w tym np. warunki realizacji zadania, wielkość wkładu własnego, wydatki niekwalifikowane). Drugi mechanizm to procedura składania wniosków, składanych zazwyczaj raz w roku, brak konkursu. Wnioski to sugestie do budżetu, które następnie są oceniane i wprowadzane do budżetu. Niezależnie od zastosowanego sposobu wspierania sportu, należy pamiętać, że przepisy nie wskazują ograniczanie na co może być przeznaczona dotacja. Wskazane jest jedynie, że wydatek musi być niezbędny do osiągnięcia celów zadania. Zdarza się zatem, że niezależnie od tego czy zadania sportowe przekazywane są trybem pożytkowym czy odrębną uchwałą w sprawie zasad wspierania sportu, samorząd wskazuje wydatki, których nie będzie finansować z dotacji (np. kary nałożone na klub, transfery zawodników).
Z procedury wynikającej z uchwały w sprawie zasad wspierania sportu mogą korzystać działający na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego klub sportowy, niedziałający w celu osiągnięcia zysku. Zaliczyć należy do nich m.in. uczniowskie kluby sportowe, stowarzyszenia kultury fizycznej, stowarzyszenia będące w ewidencji prowadzonej przez starostów (prezydentów miast na prawach powiatu) oraz fundacje. Uchwała daje swobodę w kształtowaniu przez samorząd sposobu dokonywania wyboru oferty i sposobu jej złożenia, należy jednak pamiętać, że z uwagi na przekazywanie dotacji celowej obowiązują także zasady finansów publicznych. Oznacza, to że klub sportowy wyłoniony w procedurze uchwały zobligowany jest do zawarcia umowy. Elementami umowy będzie:
- szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jaki dotacja została przyznana, i termin jego wykonania;
- wysokość dotacji udzielanej podmiotowi wykonującemu zadanie i tryb płatności;
- termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego;
- tryb kontroli wykonywania zadania;
- termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji;
- termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji.
Należy także pamiętać, że niezależnie od trybu przekazania dotacji, klub sportowy jest zobligowany do prowadzenia wyodrębnionej rachunkowości na potrzeby realizowanego zadania, a także zgodnie z ustawą o rachunkowości dokonywać m.in. opisu dokumentów księgowych.
Artur Gluziński
